മദ്ഹബിന്റെ ഇമാമുകൾ

മദ്ഹബിന്റെ ഇമാമുകൾ നാലുപേരാണ്. ഇവരിൽ പ്രഥമൻ അബൂഹനീഫ (റ) യാണ്. ഹിജ്റ 80 ലാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജനനം. മഹാന്മാരായ സ്വഹാബത്തിൽ പലരും ജീവിച്ചിരിപ്പുള്ള കാലഘട്ടമായിരുന്നു അത്. വിജ്ഞാനങ്ങളിലും ഭക്തിയിലും ലോക പ്രസിദ്ധരായ അബ്ദുല്ലാഹിബ്നു മുബാറക്, ഇമാം ലൈസ്, ഇമാം മാലിക് തുടങ്ങിയവർ ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യന്മാര്. ലോകത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ അധിവസിക്കുന്ന ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ അനുയായികൾ ഹനഫികൾ' എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. ഹിജ്റ 150 ൽ അദ്ദേഹം മരിക്കുമ്പോൾ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മദ്ഹബ് പടർന്നു പന്തലിച്ചിട്ടുായിരുന്നു. അബൂ ഹനീഫ (റ) യുടെ ശിഷ്യനായ ഇമാം മാലിക് (റ) അവർകളാണ് ദ്വിതീയൻ. ഹിജ്റ 95 ൽ അദ്ദേഹം ജനിച്ചു. 179 ൽ വഫാതായി. അദ്ദേഹം എഴുന്നൂറോളം ഗുരുവര്യരിൽ നിന്ന് വിജ്ഞാന സമ്പാദനം നടത്തിയിട്ടു്. അവരിൽ മുന്നൂറ് പേർ താബിഉകളായിരുന്നു. എഴുപതു പണ്ഢിതന്മാർ ഫത്വാ നൽകുന്നതിന് താൻ, അർഹനായിട്ടുണ്ട് സാക്ഷ്യം വഹിച്ച ശേഷം മാത്രമാണ് ഫത്വാ നൽകാൻ തുടങ്ങിയത്. ഒരു രാജാവിന്റെ പടിവാതിൽക്കലെന്ന പോലെ വിജ്ഞാന ദാഹികളായി ശിഷ്യന്മാർ ഹദീസും ഫിഖ്ഹും പഠിക്കുന്നതിനു വേി അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാതിൽക്കൽ തടിച്ചു കൂടാറുായിരുന്നു. ഇമാം ശാഫിയെപ്പോലെയുള്ള പല മഹാപണ്ഢിതന്മാരും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യരിൽ പെടുന്നു. ഇമാമിന്റെ ഗുരുനാഥന്മാരിൽ സിംഹഭാഗവും പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യന്മാരായിത്തീർന്നു എന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സവിശേഷതയത്. അനേക വർഷം മദീനയിൽ പരിശുദ്ധ ദീൻ അധ്യാപനം ചെയ്തു കൊിരുന്നു.

തൃതീയ മദ്ഹബുകാരനായ ഇമാം ശാഫി (റ), മാലിക് (റ) അവർകളുടെ പ്രധാന ശിഷ്യനാണ്. ഹിജ്റ 150 ൽ ഖുറൈശ് ഗോത്രത്തിലെ മുത്ത്വലിബ് വംശത്തിൽ ജനിച്ചു. ജനനം ഗസ്സായിലാണെങ്കിലും രു വയസ്സുള്ളപ്പോൾ മക്കയിൽ കൊുവന്നു. ഏഴാം വയസ്സിൽ തന്നെ വിശുദ്ധ ഖുർആൻ ഹൃദിസ്ഥമാക്കിയ ഇമാം ശാഫി, പത്താമത്തെ വയസ്സിൽ ഇമാം മാലിക്കിന്റെ മുവത്വ എന്ന ഹദീസു ഗ്രന്ഥം മനഃപാഠമാക്കുകയുായി. ഒമ്പതിനായിരത്തി അഞ്ഞൂറു ഹദീസുകളുള്ള ഒരു ബൃഹത്തായ കിതാബായിരുന്നു അത്. ആയിരത്തി എഴുനൂറു ഹദീസുകൾ മാത്രമുള്ള ഇന്നത്തെ മുവത്വാമാലിക് അതിന്റെ സംക്ഷേപം മാത്രമാണ്. ഹ്രസ്വകാലം കൊ തന്നെ അദ്ദേഹം, വിജ്ഞാനത്തിലും ഇബാദത്തിലും ഐഹിക വിരക്തിയിലും ബുദ്ധി വൈഭവത്തിലും ഓർമ ശക്തിയിലും നേതാക്കളിൽ നേതാവും വിതരിൽ വിശ്രുതനുമായിത്തീർന്നു. പതിനഞ്ചാമത്തെ വയസ്സിൽ തന്നെ തന്റെ ഗുരുവര്യനും മക്കാ മുഫ്തിയുമായ മുസ്ലിമുബിൻ ഖാലിദ് ഫത്വാ നൽകുന്നതിനനുമതി നൽകുകയുായി. ഗുരനാഥനായ ഇമാം മാലിക് അദ്ദേഹത്തെ അത്യധികം സ്നേഹിക്കുകയും ബഹുമാനിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. ഒരവസരം അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു : “അല്ലാഹുവെ ഭയപ്പെടുക. നിനക്ക് മഹത്തായ ഭാവിയു

വിജ്ഞാന ദാഹിയായി മദീനയിലെത്തിയ അദ്ദേഹം, ഇമാം മാലിക്കിന്റെ ശിഷ്യത്വം സ്വീകരിച്ചു കൊ് ദീർഘകാലം അവിടെ താമസിച്ചു. ഇമാം മാലിക്കിന്റെ മരണ ശേഷം ബഗ്ദാദിൽ എത്തിച്ചേർന്നു. വിജ്ഞാന സമ്പാദനവും പ്രചാരണവും ഗ്രന്ഥരചനയുമായിരുന്നു പ്രധാന ജോലി. ഹിജ്റ 199 ൽ ഈജിപ്തിലെത്തി. തന്റെ മദ്ഹബിനു അന്തിമരൂപം നൽകിയതു ഇവിടെ വച്ചാണ്. പണ്ഢിത ശിരോമണികളുടെ കണ്ണിലുണ്ണിയായി വളർന്ന് വന്ന ഇമാം ശാഫി (റ), സകലരെയും ദുഃഖത്തിലാഴ്ത്തി ഹിജ്റ 204 ൽ ഈ ലോകത്തോട് വിടചൊല്ലി. നാൽപതോളം ഗ്രന്ഥങ്ങൾ മഹാന്മാരായ പൂർവിക പണ്ഢിതന്മാർ, ഇമാം ശാഫിയുടെ അപദാനങ്ങളെ പ്രകീർത്തിച്ച് കൊ് എഴുതിയിട്ടു്.

ഇമാം ശാഫിയുടെ പ്രധാന ശിഷ്യനായ അഹ്മദുബിൻ ഹമ്പൽ (റ) ആണ് ചതുർ മദ്ഹബിന്റെ ഇമാമുകളിൽ നാലാമൻ. ഇസ്ലാമിക കർമ ശാസ്ത്രത്തിലും ഹദീസിലും സൂക്ഷ്മതയിലും ഭക്തിയിലും ഇബാദത്തിലും മുന്നിലായിരുന്നു ഇമാം. ഹിജ്റ 164 ൽ ബഗ്ദാദിൽ ജനിച്ച ഇമാം ബഗ്ദാദിലെ പണ്ഢിത പ്രമുഖരിൽ നിന്നെല്ലാം അറിവു നേടിക്കഴിഞ്ഞതിനു ശേഷം വിജ്ഞാനസുധയും തേടി മക്ക, മദീന, കൂഫ, ബസ്വറ, യമൻ ശാം മുതലായ സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ഊരു ചുറ്റിയിട്ടു്. അസാമാന്യമായ ഓർമ ശക്തിയുടെ ഉടമയായ അദ്ദേഹം പത്തുലക്ഷം ഹദീസ് മനഃപാഠമാക്കിയിട്ടുായിരുന്നു. ബുഖാരി, മുസ്ലിം, അബൂദാവൂദ് തുടങ്ങിയ ഹദീസ് പണ്ഢിതന്മാർ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യന്മാരാണ്. ഹിജ്റ 241 ൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സേവന നിരതമായ ജീവിതത്തിനു തിരശ്ശീല വീണു. ജനം അണപൊട്ടിയൊഴുകി. ഇരുപത്തിയഞ്ച് ലക്ഷം മുസ്ലിംകൾ ഒന്നിച്ചു അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിൽ ജനാസ നിസ്കാരം നടത്തി. മഹാനായ അഹ്മദുബിൻ ഹമ്പലിന്റെ അനുയായികളായി ഹമ്പലികൾ ലോകത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലും ധാരാളമു്.

അറിവിന്റെ നിറകുടങ്ങൾ

മദ്ഹബിന്റെ ഇമാമുകൾ വിജ്ഞാന ശാഖകളിലെന്ന പോലെ ഹദീസിലും അഗാധ പാണ്ഡിത്യമുള്ളവരായിരുന്നു. അവരിൽ അവസാനത്തെ ആളായ അഹ്മദ്ബ്നു ഹമ്പലിനു തന്നെ പത്തുലക്ഷം ഹദീസ് മനഃപാഠമായിരുന്നു. അപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഗുരുനാഥനായ ഇമാം ശാഫിക്കും അവരുടെ ഗുരുനാഥനായ ഇമാം മാലികിനും അവരുടെ ഗുരുവായ ഇമാം അബൂഹനീഫക്കും ഹദീസ് വിജ്ഞാനത്തിൽ എത്രമാത്രം പാണ്ഢിത്യമായിരുന്നു എന്ന് ഊഹിക്കേതാണ്. ഹദീസ് പണ്ഢിതന്മാരിൽ പ്രമുഖനും വിശ്രുതനുമായ ഇമാം ബുഖാരിക്കു തന്നെ ആറുലക്ഷം ഹദീസുകളേ വശമായിരുന്നുള്ളൂ.

പിൽക്കാലത്തു ഹദീസ് ഗ്രന്ഥങ്ങൾ നിലവിൽ വന്നുവെങ്കിലും നബി (സ്വ) യിൽ നിന്നും പരമ്പരാഗതമായി മഹാപണ്ഢിതന്മാർ പഠിച്ചു വന്നിരുന്ന ഹദീസുകൾ മുഴുവൻ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ സ്ഥലം പിടിച്ചിട്ടില്ല. ഇമാം സുയൂഥി (റ) പ്രഗത്ഭനായ പണ്ഢിതനും ഗ്രന്ഥകാരനുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മികവുറ്റ ഗ്രന്ഥങ്ങൾ അഞ്ഞൂറിലധികം വരുമെന്ന് അല്ലാമാ കുർദി (റ) അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഫതാവ (പേജ് 257) യിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടു്. ഈ മഹാ പണ്ഡിതനു പോലും രു ലക്ഷം ഹദീസുമാത്രമേ അറിയുമായിരുന്നുള്ളൂ. അദ്ദേഹം പറയുന്നു : ഇതിൽ കൂടുതൽ ക ത്തിച്ചുവെങ്കിൽ അതു ഞാൻ ഹൃദിസ്ഥമാക്കുമായിരുന്നു. (അദ്ദുൽ ഇജ്തിഹാദ് പേജ് 31).

ഇന്നു നിലവിലുള്ള ഹദീസ് ഗ്രന്ഥങ്ങളെല്ലാം ഒരാൾ മനഃപാഠമാക്കിയാൽ തന്നെ ശാഫീ മദ്ഹബുകാരനായ ഇമാം സുയൂഥിയുടെ ഹദീസ് പാണ്ഡിത്യം പോലും നേടാൻ കഴിയില്ല. കാരണം നമ്മുടെ മുമ്പിലുള്ള ഹദീസുകൾ വളരെ കുറവാണ്. വിശ്രുത ഹദീസ് ഗ്രന്ഥമായ ബുഖാരിയിൽ തന്നെ ആവർത്തനമൊഴിച്ചാൽ 2,761 ഹദീസുകളേ ഉള്ളുവെന്ന് ഇബ്നു ഹജറിൽ അസ്ഖലാനി (റ) തന്റെ ഹദിസ്സാരി എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ (പേജ് 465) സമർഥിച്ചിട്ടു്. നാലായിരം എന്നു ചിലർ പറഞ്ഞിട്ടുങ്കിലും അതു ശരിയല്ലെന്നു അദ്ദേഹം സുദീർഘമായ ചർച്ചയിലൂടെ തെളിയിച്ചിരിക്കുന്നു. സ്വഹീഹു മുസ്ലിമിൽ ആവർത്തനമൊഴിച്ചാൽ നാലായിരം ഹദീസുകളാണുള്ളത് (മിർഖാത്ത് 1-19). അവയിൽ ഒട്ടേറെ ഹദീസുകൾ ബുഖാരിയിൽ ഉദ്ധരിച്ചവ തന്നെയാണ്.

ഇപ്രകാരം തന്നെയാണ് മറ്റു ഹദീസു ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെയും നില. ചുരുക്കത്തിൽ മദ്ഹബിന്റെ ഇമാമുകളുടെ അത്ര വിവരമുള്ള ഒരു പണ്ഡിതൻ ഇനി വരില്ല. അന്ത്യദിനം വരെ ഉാവില്ല. ഉ വാൻ മാർഗമില്ല. അതു കൊ തന്നെ അറിവും തഖ്വയും വിവേകവുമുള്ളവരൊക്കെ ആ വിജ്ഞാന സമുദ്രങ്ങളെ പിൻപറ്റി ജീവിച്ചു. ഈ ആജ്ഞതയുടെയും ഫിത്നയുടെയും യുഗത്തിൽ ജീവിക്കുന്ന നാം അവരെ വിട്ടു സ്വയം ഗവേഷണം നടത്തിയാൽ എന്തായിരിക്കും ഭവിഷ്യത്ത്?