സ്നേഹബന്ധവും പരിഗണനയും

വിശ്വാസിയുടെ ഓരോ പ്രവർത്തനവും സമൂഹത്തിലെ മറ്റംഗങ്ങളെ പരിഗണിച്ചു കൊ ായിരിക്കണം. മറ്റുള്ളവർക്കു പ്രയോജനപ്പെടുന്നതായിരിക്കണം. അതിനു കഴിയില്ലെങ്കിൽ ബുദ്ധിമുട്ടാക്കാതിരിക്കുകയെങ്കിലും വേണം. വ്യക്തമായ നിർദേശം തന്നെ ഇക്കാര്യത്തിൽ ഹദീസുകളിലു്. “നിങ്ങൾ അസ്ത്രവുമായി പള്ളിയിലൂടെയോ അങ്ങാടിയിലൂടെയോ നടക്കുകയാണെങ്കിൽ മറ്റുള്ളവർക്ക് അതു കാരണം അപകടം പിണയാതിരിക്കാൻ അതൊഴി വാക്കുക. അല്ലെങ്കിൽ അതിന്റെ മുന പിടിച്ചു വയ്ക്കുക” (ബു.മു.). വളരെ നിസ്സാരമാണു കാര്യം. പക്ഷേ, സാമൂഹിക ജീവതത്തിൽ ഈ നിസ്സാര കാര്യം പോലുമാക്കുന്ന പ്രതിഫലനം മുൻകൂട്ടി കു കൊള്ള അധ്യാപനങ്ങളാണ് ഇസ്ലാമിന്റെത്. “ജനങ്ങളോടു കരുണ കാണിക്കാത്തവനോട് അല്ലാഹു കരുണ കാണിക്കുകയില്ല” (ബു.മു. വിശ്വാസികൾ പരസ്പരം അഞ്ചു ബാധ്യതകൾ നിറവേറ്റണം. 1 - സലാം മടക്കുക. 2 - രോഗിയെ സന്ദർശിക്കുക. 3 - മയ്യിത്തിനെ പിന്തുടരുക. 4 - ക്ഷണം സ്വീകരിക്കുക. 5 - തുമ്മിയവനു വേി പ്രാർഥിക്കുക. സാമൂഹിക ബന്ധം ഉറപ്പിച്ചു നിർത്താനുള്ള ഉപാധികളായി, വിശ്വാസികളുടെ ബാധ്യതയായാണ് ഇവ എണ്ണിയിരിക്കുന്നത്.

ബന്ധങ്ങളുടെ ദൃഢത സ്നേഹത്തിലൂടെയാണു നിലനിൽക്കുന്നത്. ഔപചാരികമായ നാട്യങ്ങ ൾക്ക് ആത്മാർഥ ബന്ധത്തിൽ ഒരു സ്ഥാനവുമില്ല. നാട്യങ്ങളല്ല പ്രധാനം. വ്യക്തികൾക്കിടയിൽ രൂഢമൂലമായ സ്നേഹമാണ്. ആത്മാർഥമായ സ്നേഹം സ്വാർഥ താൽപര്യങ്ങൾക്കതീതമാണത്. വ്യക്തിപരമായ താൽപര്യങ്ങളുടെ പൂർത്തീകരണത്തിനു വേി പ്രകടമാകുന്ന സ്നേഹം അധികവും കപടമായിരിക്കും. വിശ്വാസിയുടെ സ്നേഹം ആത്മാർഥമായിരിക്കണം. മാനവ സ്നേഹത്തിന്റെ ഉദാത്ത തലങ്ങളിലാണു സാമൂഹിക ബന്ധത്തിന്റെ അടിത്തറ നിലകൊള്ളുന്നത്. ഇസ്ലാം വിശാലമായ സ്നേഹ സാമ്രാജ്യത്തിലേക്കു മനുഷ്യ സമൂഹത്തെ നയിക്കുന്നു. “മൂന്നു ഗുണങ്ങൾ ഒരാളിലുങ്കിൽ സത്യ വിശ്വാസത്തിന്റെ മാധുര്യം അവന്നനുഭവപ്പെടും. 1- മറെറല്ലാവരേക്കാളും അല്ലാഹുവിനോടും പ്രവാചകനോടും സ്നേഹം. 2- അല്ലാഹുവിനു വി മനുഷ്യനെ സ്നേഹിക്കുക. 3- നരകത്തിലെറിയപ്പെടും പ്രകാരം - അല്ലാഹു അവനെ രക്ഷപ്പെടുത്തിയിട്ടും - സത്യ നിഷേധത്തിലേക്ക് മടങ്ങുന്നതിൽ വെറുപ്പ് തോന്നുക” (ബുഖാരി, മുസ്ലിം). “എന്റെ ആത്മാവ് ആരുടെ കൈയിലാണോ അവനെ തന്നെ സത്യം, സത്യ വിശ്വാസികളാവുന്നതു വരെ നിങ്ങൾ സ്വർഗത്തിൽ പ്രവേശിക്കുകയില്ല. പരസ്പരം സ്നേഹിക്കുന്നതുവരെ നിങ്ങളാരും സത്യ വിശ്വാസികളാവുകയില്ല. ഞാനൊരു കാര്യം നിങ്ങളെ അറിയിക്കാം. അത് കൈകൊാൽ നിങ്ങൾ പരസ്പരം സ്നേഹിക്കുന്നവരാകും. നിങ്ങൾക്കിടയിൽ സലാം വ്യാപിപ്പിക്കുകയെന്നതാണത്” (മുസ്ലിം).

ദൈവ പ്രീതിയുദ്ദേശിച്ചു കൊള്ള മാനവ സ്നേഹമാണ് ഈ ഹദീസുകളിൽ പ്രതിപാദിച്ചത്. മനുഷ്യ സഹജമായ ഒരു വിധ സ്വാർഥതക്കും അതിൽ പങ്കില്ലെന്നു വ്യക്തം. അങ്ങനെയാവുമ്പോൾ ഭൗതികമായ നേട്ടങ്ങൾക്കും വീക്ഷണ വൈജാത്യങ്ങൾക്കും ആ സ്നേഹത്തെ തകർക്കാൻ കഴിയില്ല. സ്നേഹിച്ചാൽ പോര, സ്നേഹം പരസ്പരം അറിയിക്കണമെന്നും പങ്കുവയ് ക്കണമെന്നും മതം പഠിപ്പിക്കുന്നു. പരസ്പര സ്നേഹത്തെക്കുറിച്ചറിയുമ്പോഴാണല്ലോ ബന്ധങ്ങൾ സമൃദ്ധമാകുന്നത്. “ഒരാൾ തന്റെ സഹോദരനെ സ്നേഹിക്കുന്നുവെങ്കിൽ അക്കാര്യം അവനെ അറിയിച്ചു കൊള്ളട്ടെ” (അബൂദാവൂദ്, തിർമുദി).

സ്നേഹത്തിനു ചില മാനദണ്ഢങ്ങളും തിരു നബി (സ്വ) നിർദ്ദേശിച്ചതായി കാണുന്നു. ആ രെയും കയറി സ്നേഹിക്കാൻ പറ്റില്ല. കാരണം സ്നേഹ ബന്ധങ്ങൾക്ക് വ്യക്തികളെ പല വഴികളിലേക്കും തിരിച്ചു വിടാൻ കഴിയും. നന്നാക്കാനും ദുഷിപ്പിക്കാനും സൗഹൃദം പര്യാപ്തമാണ്. സുഹൃത്ത് ഓരോ വ്യക്തിയിലും വ്യക്തമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നുന്നു വ്യക്തം. “മനുഷ്യൻ തന്റെ സ്നേഹിതന്റെ കൈകൊള്ളുക. അതു കെട്ട് നിങ്ങൾ ചിന്തിച്ചു വേണം സൗഹൃദം സ്ഥാപിക്കാൻ” (അബൂദാവൂദ്, തിർമുദി). “മനുഷ്യൻ താനിഷ്ടപ്പെടുന്നവർക്കൊപ്പമായിരിക്കും (ബു.മു. സ്നേഹത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം വ്യക്തമാക്കിയതോടൊപ്പം സ്നേഹം വളരാനുള്ള വഴികളും പ്രവാചകൻ (സ്വ) നിർദേശിച്ചിട്ടു്. ഒരു ഹദീസ് കാണുക: “അല്ലാഹുവും മനുഷ്യരും എന്നെ സ്നേഹിക്കാൻ പറ്റിയ ഒരു കർമം എനിക്കു പഠിപ്പിച്ചു തന്നാലും.” ഒരാൾ നബി (സ്വ) യോട് ആവശ്യപ്പെട്ടു. നബി (സ്വ) പറഞ്ഞു : “ഐഹികാഡംബരങ്ങളെ നീയുപേക്ഷിക്കുക; എന്നാൽ അല്ലാഹുവിനു നിന്നോടു സ്നേഹമായിരിക്കും. ജനങ്ങളുടെ പക്കലുള്ളതു നീ മോഹിക്കാതിരിക്കുക. എന്നാൽ ജനങ്ങളും നിന്നെ സ്നേഹിക്കും” (ഇബ്നു മാജ). സ്വാർഥമുക്തമായ സ്നേഹമാണി വിടെ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. അതേ സമയം പരസ്പര സഹായത്തിലധിഷ്ഠിതമാ യിരിക്കണം സാമൂഹിക ബന്ധങ്ങൾ എന്നും ഹദീസിൽ വ്യക്തമാക്കുന്നു. സഹായം കിട്ടുമെന്ന മോഹത്താലല്ല സ്നേഹിക്കുന്നതെങ്കിലും സ്നേഹത്തിൽ നിന്നുൽ ഭൂതമാവുന്ന കർമങ്ങൾ, സഹായ സഹകരണങ്ങൾ തന്നെയാണല്ലോ ജീവിതം സൗകര്യപ്രദവും പ്രയാസ രഹിതവുമാക്കിത്തീർക്കുന്നത്. സാമ്പത്തികമോ കായികമോ ആയ സഹായം മാത്രമല്ല, ജീവിതത്തിന്റെ സുഗമമായ നിലനിൽപിനാവശ്യമായ എന്തും മാനസിക പി ന്തുണയോടെയാണെങ്കിലും സഹായമാണ്. സാമൂഹിക ബന്ധത്തിന്റെ തേട്ടമാണത്. ആളുകൾക്കിടയിൽ യോജിപ്പാക്കലും നന്മ ഉപദേശിക്കലും തിന്മ തടയലും
വിഷമമനുഭവിക്കുന്നവരെ ആശ്വസിപ്പിക്കലും നല്ല വാക്കു പറഞ്ഞു സന്തോഷിപ്പിക്കലുമെല്ലാം സഹായമാണ്.

സഹായിക്കാൻ എന്താണോ സ്വന്തമായുള്ളത് അതു നൽകി സഹായിക്കുക എന്നാണു തിരുനബി (സ്വ) യുടെ അധ്യാപനം. അതു ധാരാളമാവണമെന്നില്ല. സുഭിക്ഷമായിക്കൊള്ളണമെന്നില്ല. ആവശ്യക്കാരന്റെ ആവശ്യം ഏതെങ്കിലും വിധത്തിൽ പരിഹരിക്കപ്പെടുമെങ്കിൽ അതെല്ലാം സഹായമായി പരിഗണിക്കപ്പെടും. അബൂ സഈദിൽ ഖുദ് രിയ്യ് (റ) പറഞ്ഞു :“ഞങ്ങൾ തിരു നബി (സ്വ) ക്കൊപ്പം ഒരു യാത്രയിലാണ്. അപ്പോൾ മുമ്പിലേക്കൊരാൾ വാഹനപ്പുറത്തേറി വന്നു. അയാൾ എന്തോ പരതും വിധം) ഇടത്തോട്ടും വലത്തോട്ടും ദൃഷ്ടി തെറ്റിച്ചു കൊിരുന്നു. അപ്പോൾ നബി (സ്വ) പറഞ്ഞു “ആരുടെയെങ്കിലുമടുക്കൽ കൂടുതൽ വാഹനമുങ്കിൽ ഇല്ലാത്തവർക്ക് കൊടുക്കുക, കൂടുതൽ ഭക്ഷണം കൈയിലുള്ളവർ ഇല്ലാത്തവർക്കു കൊടുക്കുക.” ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു പറഞ്ഞു സമ്പത്തിന്റെ പല വകുപ്പുകളും അവിടന്നു പരാമർശിച്ചു. ഇതു കേട്ടപ്പോൾ മിച്ചം വരുന്ന ഒന്നും ഞങ്ങൾക്കവകാശപ്പെട്ടതല്ലെന്നു ഞങ്ങൾ വിചാരിച്ചു പോയി” (മുസ്ലിം). നിർബന്ധ ദാനമായ സകാതിനെ കുറിച്ചല്ല ഈ പരാമർശമെന്നോർക്കുക. കൈയിൽ നമ്മുടെ ആവശ്യത്തിൽ കവിഞ്ഞ് എന്താണോ ഉള്ളത് അത് ഇല്ലാത്തവരുടെ അവകാശമാണെന്ന അതി വിശാലമായ സേവന മനസ്ഥിതി വിശ്വാസിക്കു ാവണമെന്നാണ് ഈ ഹദീസ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.

“ആരെങ്കിലും ഒരു വിശ്വാസിയുടെ ഐഹിക സങ്കടം തീർത്തു കൊടുത്താൽ അല്ലാഹു അ വന്റെ പാരത്രിക സങ്കടങ്ങളിലൊന്നു തീർത്തു കൊടുക്കും. നിർധനനെ ആരെങ്കിലും ആശ്വസിപ്പിച്ചാൽ ഇഹത്തിലും പരത്തിലും അല്ലാഹു അവന് ആശ്വാസം നൽകുന്നതാണ്. ആരെങ്കിലും മുസ്ലിമിന്റെ ന്യൂനതകൾ മറച്ചുവെച്ചാൽ അല്ലാഹു ഇഹത്തിലും പരത്തിലും അവന്റെ ന്യൂനതകളും മറച്ചു വയ്ക്കും. ഒരാൾ തന്റെ സഹോദരനെ സഹായിച്ചു കൊിരിക്കുമ്പോഴെല്ലാം അല്ലാഹു അവനെയും സഹായിച്ചു കൊിരിക്കും” (മുസ്ലിം). “ഒരു കാരക്കയുടെ കീറു ധർമം ചെയ്തു കൊങ്കിലും നിങ്ങൾ നരകത്തെ സൂക്ഷിക്കുക” (ബു.മു). ഇസ്ലാമിൽ ഉത്തമമായ കാര്യമേതാണ് എന്ന ചോദ്യത്തിനു തിരുനബി (സ്വ) യുടെ മറുപടി വിശപ്പടക്കാൻ ഭക്ഷണം കൊടുക്കലും പരിചിതർക്കും അപരിചിതർക്കും സലാം പറയലുമാണ്' എന്നായിരുന്നു (ബു.മു.).

കൊ ദാരിദ്ര്യമാണ് ജീവിതത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ പ്രശ്നം. ഈ യാഥാർഥ്യം അംഗീകരിച്ചു തന്നെയായിരുന്നു റസൂൽ (സ്വ) ഇത്തരം നിർദ്ദേശങ്ങൾ നൽകിയിരുന്നത്. ദാരിദ്ര്യം സത്യ നിഷേധത്തിലേക്കു വരെ കൊത്തിക്കുമെന്ന് അവിടുന്ന് മുന്നറിയിപ്പു നൽകിയിട്ടു്. സ്വസ്ഥവും സമാധാന പൂർണവുമായ സാമൂഹിക ജീവിതത്തിന്റെ നിലനിൽപിന്ന് ദാരിദ്ര്യം ഒരു ഭീഷണിയാണെന്നു അവിടുന്നു സൂചിപ്പിച്ചു. ദാരിദ്ര്യ നിർമാർജനം തന്റെ ദൗത്യ നിർവഹണ മാർഗത്തിലെ അനിവാര്യതയായി അവിടുന്ന് കു. അനേകം ഹദീസുകൾ ഇതിനു തെളിവാണ്. പ്രത്യക്ഷമായും പരോക്ഷമായും പരസ്പര സഹായ സഹകരണങ്ങൾ വ്യാപിപ്പിക്കാൻ അവിടുന്ന് പ്രോത്സാഹനം നൽകി. സ്വന്തം പ്രവർത്തനത്തിലൂടെ മാതൃക കാട്ടി. പരസഹായം പല പ്രശ്നങ്ങൾക്കുമുള്ള പരിഹാരമായി അവിടുന്നു നിർദ്ദേശിച്ചു. ചില ആരാധനാ കർമങ്ങളിൽ വന്നു പെടുന്ന അബദ്ധങ്ങൾക്ക്, പാകപ്പിഴവുകൾക്കു നിശ്ചിത എണ്ണം ദരിദ്രർക്ക്, നിശ്ചിത അളവിൽ ധാന്യം വിതരണം ചെയ്യുകയെന്നതാണു പരിഹാരമായി അവിടുന്നു നിർദേശിച്ചത്. 

മരണപ്പെട്ടവരുടെ ഗുണത്തിനു വേി കിണർ കുഴിക്കാനും ഭക്ഷണ സാധനങ്ങൾ വിതരണം ചെയ്യാനും മറ്റു ഉദാരമായ ദാനധർമങ്ങൾ നടത്താനും അവിടുന്നു നിർദേശിച്ച ഹദീസുകൾ കാണാം. ഭൗതിക ജീവിതത്തിന്റെ നടുത്തളത്തിൽ നിന്നു കൊ തന്നെ സമൃദ്ധമായ സാമൂഹിക ബന്ധം സ്ഥാപിക്കാനും അതു വഴി ഒരുത്തമ സമൂഹത്തെ സൃഷ്ടിച്ചെടുക്കാനും തിരുനബി (സ്വ) ഉപദേശ നിർദ്ദേശങ്ങൾ നൽകി.